Z uwagi na to, że nie ma jednej przyczyny spektrum autyzmu, każda osoba z tym zaburzeniem ma indywidualny zespół objawów, które mogą mieć różne nasilenie. Najczęściej mówi się o zaburzeniach zainteresowań, zachowania, relacji społecznych, aktywności oraz deficytach rozwoju mowy i komunikacji.
Współcześnie podawane symptomy spektrum autyzmu obejmują:
- Preferowanie bycia samemu i bawienie się wyłącznie ze sobą.
- Unikanie bądź w ogóle nie nawiązywanie kontaktu wzrokowego.
- Niepodejmowanie się naśladowania innych.
- Brak gestykulacji i wskazywania palcem.
- Niezrozumienie zasad kontaktów międzyludzkich oraz brak starań o ich nawiązywanie.
Inne symptomy spektrum autyzmu związane są z mową oraz porozumiewaniem się w właściwy dla dziecka sposób, takie jak:
- Brak mowy (mutyzm) pomimo zdolności do normalnej mowy.
- Brak używania mimiki czy gestów jako alternatywnych dla języka sposobów komunikowania się.
- Uczenie się mowy z dużym opóźnieniem.
- Nieumiejętność wskazywania palcem.
- Nietypowy sposób mówienia.
- Rezygnacja z udziału w rozmowie.
- Brak reakcji na własne imię.
- Brak uśmiechu.
- Niezrozumienie języka niedosłownego, takiego jak metaforyczny.
- Brak umiejętności korzystania z wyobraźni podczas zabawy.
Kryterium rozpoznawania spektrum autyzmu to zaburzenia komunikacji i mowy, które mogą być zauważalne już w pierwszych miesiącach życia dziecka. Objawy obejmują brak gaworzenia, zanik umiejętności językowych oraz trudności w budowaniu złożonych zdań i uczestniczeniu w dialogu.
Dzieci ze spektrum autyzmu często mają trudności z inicjowaniem, kontynuowaniem i podtrzymywaniem kontaktu werbalnego zarówno z rówieśnikami, jak i osobami dorosłymi.
Zaburzenia w relacjach społecznych u dzieci ze spektrum autyzmu objawiają się już we wczesnym dzieciństwie poprzez niechęć do interakcji, izolację, zabawę w schematyczny sposób oraz trudności w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami.
Dzieci ze spektrum autyzmu mogą przejawiać fiksacje tematyczne oraz wybiórcze zainteresowania, co może prowadzić do izolacji społecznej i trudności w nawiązywaniu relacji z innymi.
Terapia osób ze spektrum autyzmu powinna skupiać się na usprawnianiu komunikacji, kształtowaniu adekwatnych zachowań, rozpoznawaniu emocji oraz rozwijaniu zainteresowań i umiejętności społecznych.
Zrozumienie spektrum autyzmu jest kluczowe dla zapewnienia odpowiedniego wsparcia i terapii, które mogą znacząco poprawić jakość życia osób dotkniętych tym zaburzeniem.
